KÜRT YERLEŞİM YERLERİNİN DEĞİŞEN İSİMLERİ 1915

Ali BURAN Araştırmacı Yazar

Kaynak -1915 yılında Enver Paşa’nın da girişimiyle Dahiliye Nezareti (İçişleri Bakanlığı), yer adlarının değiştirilmesiyle ilgili bir bildiri yayınlıyor. Bildirinin sağ üst köşesindeki tarih; 14 Teşrîn-i Ewwel 1331. Yani 27 Ekim 1915.

     Daha “yer isimlerini değiştirmek” ile ilgili bir girişim yok, böyle bir proje de yok. Bu emirname, özel olarak bir vilayetimiz için çıkartılıyor: Trabzon.

     Hangi isimler için? Özel olarak Rumca isimler için; ama aynı şekilde Lazca ve Gürcüce isimleri de kapsayacak şekilde.

     Emirnamede şöyle deniyor: “Ermenîce, Rumca, Bulgarca, hatta Türk olmayan Müslüman kavimlere ait vilayet, sancak, kasaba, köy, dağ, nehir gibi bütün adlar Türkçeleştirilecektir.”

     Dahiliye Nezareti’nde kaleme alınan bu emirname, 24 Teşrîn-i Sanî 1331 (7 Aralık 1915) tarihinde Trabzon Vilayeti Mektub-i Kalemî (Trabzon Valiliği Yazıişleri Müdürlüğü)’ne gönderiliyor. Trabzon Valiliği’nin 20 Haziran 1916’da kaleme aldığı 63 sayılı cevabî yazı da Vilayet Encümeni tarafından onaylanarak 3 Temmuz 1916 günüİçişleri Bakanlığı’na gönderiliyor.

“Adını Arayan Coğrafya” adlı kitabımızda, ülkemizde adları değştirilen 40 il, 368 ilçe ve 7526 köyün eski gerçek isimlerini bulmanız mümkündür. (ÖNEMLİ NOT: Bilgisayar ve internetin henüz icad edilmediği dönemde, ülkeyi 4 yıl boyunca karış karış gezerek 10500 civarında köyün eski isimlerini toplamıştım. Fakat daha sonra bir sel baskını oldu ve elle yazmış olduğum kitap da bu felâketten nasibin aldı. Topladığım eski köy isimlerinin ancak 7526 tanesini kurtarabildim. Kitabın hikâyesini ve başına gelenleri daha önce siz sevgili gönüldaşlarımızla paylaşmıştım.)

     Kitapta yer alan 40 il ve 368 ilçenin tamamını burada sizlerle yeniden paylaşmak istiyorum.

     İşte Kürdistan, Lazistan ve Kapadokya coğrafyalarında yer alan tüm il ve ilçelerin eski gerçek isimleri:

 Şehir ve Köylerimizin Eski Gerçek İsimleri

  BAZI  İLLER:

     Agırî: Ağrı

     Amassiya: Amasya

     Canca: Gümüşhane

     Cebel-i Bereket: Osmaniye

     Çêwlîk: Bingöl

     Çolamerg: Hakkari

     Dar’un- Nasr: Tokat

     Dersim: Tunceli

     Dilûk: Gaziantep

     Diyarbekir: Diyarbakır

     Domana: Bayburt

     Enteqya: Antakya

     Erdêhan: Ardahan

     Erzingan: Erzincan

     Élih: Batman

     Gırgumm: Kahramanmaraş

     Kalikala: Erzurum

     Kerasunt: Giresun

     Kêlis: Kilis

     Kilikya: Adana

     Kotyora: Ordu

     Livane: Artvin

     Mazaka: Kayseri

     Meledî: Malatya

     Mezire: Elâzığ

     Mêrdîn: Mardin

     Mıj: Muş

     Qerıs: Kars

     Reşqelas: Iğdır

     Rhiza: Rize

     Riha: Şanlıurfa

     Samisun: Samsun

     Sebaset: Sivas

     Semsur: Adıyaman

     Sêhrt: Siirt

     Şehr-i Nûh: Şırnak

     Tirapezun: Trabzon

     Tuşba: Van

     Zefirya: Mersin

     Zûlqarneyn: Bitlis

MÉRDÍN (MARDİN) İLİNE BAĞLI İLÇELER:

     Derika Çiyayê Mazi: Derik

     Kerboran: Dargeçit

     Koser: Kızıltepe

     Mehsert: Ömerli

     Midyad û Êstil: Midyat

     Nûseybin: Nusaybin

     Reşmıl: Yeşilli

     Stewrê: Savur

     Şemrex: Mazıdağ

RÍHA (ŞANLIURFA) İLİNE BAĞLI İLÇELER:

     Bêrecûk: Birecik

     Cûrnê Reş: Hilvan

     Gırê Sor: Siverek

     Heweng: Bozova

     Herran: Harran, Altınbaşak

     Kaniya Ğezalan: Akçakale

     Pirsus: Süruç

     Serê Kani: Ceylanpınar

     Tıl Muzin: Viranşehir

     Xalfeti: Halfeti

DİYARBEKİR (DİYARBAKIR) İLİNE BAĞLI İLÇELER:

     Bısmıl: Bismil

     Çêrmûk: Çermik

     Çînar: Çınar

     Çûngûş: Çüngüş

     Eglê: Eğil

     Erğenê: Ergani

     Hezro: Hazro

     Hênê: Hani

     Karaz: Kocaköy

     Lıcê: Lice

     Miya Farqin: Silvan

     Pasur: Kulp

     Piran: Dicle

DİLÚK (GAZİANTEP) İLİNE BAĞLI İLÇELER:

     Alêban: Şehitkâmil

     Belqıs: Nizip

     Cebel-i Nûr: Nurdağı

     Çinçin: Yavuzeli

     Ereban: Araban

     Gılgameş: Karkamış

     İslahiye: Islahiye

     Mezmaxor: Şahinbey

     Tılbişar: Oğuzeli

Viranşehir’ Bağlı Tüm köylerin adları

Eylül 1980’den sonra değiştirildi.

Nokit (Nohutlu),

 Axmezut (Şölenli),

Arepwêran (Koşulu),

Mektela (Ekşin),

Tilgoran (Yolbilen,)

Dîk (Horozlu),

Kaniyaxenzîr (Domuz harabesi),

Kevirbel (Diktaş),

Arvane (Kervan),

Girlawik (Arısu),

Dîwane (Usluca),

Kurtuk (Çökelge),

Îşhan (Altınbaşak),

Zirç (Yığınlı),

Serik (Onbaşı),

Emşê (Ayşe),

Xarapreşik (Dilimli),

Xalef Zozan (Çukur Çayır),

Tahtok (Aslanlı),

Demo (Görümlü),

Alisarık (Tunçbilek),

Arasbegî (Beyçeli),

Kılsing (Tığlı),

Tilcafer (Konakyeri),

Sêlîm (Değirmen),

Kanîka (Kaynak),

Xûrşît (Tınaz),

Warkurd (Varlık),

Pezsor (Kalmazlar),

Duzik (Düzlük),

Tennur (Yarlı),

Hesar (Hisarlı),

Feyat (Sekiler),

Ciwanbaluca (Ballıca),

Keloşk (Kayalık),

Xirbê Îso (İsalı),

Şemoka (Topça),

Bîrik (Kuyulu)

KAYNAK  İbrahim SEYDANİ